مزار پیر کله نوغاب

  در نوغاب بقعه کوچکی وجود دارد که دارای وقفیات بسیاری می باشد.در مورد این بقعه و شخصیت مدفون در آن نظرات بسیاری وجود دارد. حتی بعضی از افراد آن را مزار سر یکی از یاران امام حسین می دانند. آنچه خواهید خواند مصاحبه ایست با یکی اعضای هیات امنای این بقعه در مورد سند و هویت تاریخی این مکان. 

باسمه‌تعالی

در سال ۱۳۸۱ اداره اوقاف شهرستان در پی ایجاد تحول مدیریتی مزار پیر‌کله سه تن از افراد محلی را برمی‌گزیند تا پایانی بر خاموشی مزار پیر‌کله باشد. آقایان حسن سبزه، علی اسماعیل‌زاده و آقای قربانی.
مصاحبه زیر با آقای قربانی به دنبال بررسی جریان پیشرفت مزار است تا آگاهی مردم محلی از مهمترین سند هویت تاریخشان اندکی افزایش یابد.
– با عرض خسته نباشید، لطفاً در ابتدا مختصری از زندگی بزرگی که در مزار مدفون است بفرمایید:
ـ اطلاعاتی که ما درباره مزار پیرکله داریم از کتاب آتیه محمد مهدی بحرالعلوم و کتاب جغرافیای تاریخی گناباد آقای مجتبوی است. مرحوم بحرالعلوم در این کتاب خطی با ۱۸ پشت پیرکله را به امام زین‌العابدین می‌رساند.
این‌ها دو برادر بودند از سادات حجاز و شهر مدینه که در اثر ستم‌های زیاد حاکمان زمان مجبور به مهاجرت شدند و به ایران آمدند. در شهر گناباد به علت امنیتی که برای ایشان ایجاد کرد ماندند و بانی فعالیت‌های بسیاری در این مکان شدند.
این دو برادر وقتی در گناباد اقامت گزیدند به لایروبی و بازسازی قنات‌های علی‌آباد، خشویی و عمرانی پرداختند و احتمالاً قنات‌هایی نیز حفر کرده‌اند.
برادر اولی فردی به نام زنگی‌شاه بوده که فرزندانی بسیاری داشته است و جد سادات گناباد می‌باشد و هم‌اکنون در غرب خیابان شوریده مزارش مشخص است . برادر دیگر فردی دانا و عارف مسلک معروف به مولای بزرگ یا پیرکله بوده است. پیرکله یعنی مولای بزرگ، که ایشان اموال زیادی داشته است و تمام آنها را وقف امام رضا می‌کند و فقط از اموالش دو سهم از آب قنات نوغاب و ۵ هکتار زمین در ۵ قطعه وقف مزار خود می‌کند و مصارف آنها را نیز مشخص می‌نماید که طبق وصیت‌نامه‌اش شامل: ۱- تعمیر بنا ۲ – قاری و قرآن‌خوان ۳ – روضه‌خوانی برای خامس آل عبا و اطعام در محل مزار ۴ -تعلیم اطفال . که البته روضه‌خوانی اکنون در یکی از حسینیه‌های نوغاب انجام می‌شود.

ـ در مورد بنای مزار و قدمت تاریخی آن و طرحهای جدید ساختمانی صحبت بفرمایید؟
– مزار در زمین به مساحت ۱۰۸۷۶ متر ساخته شده است. بقعه اصلی و گلی آن حدود ۸ سال پیش تخریب شده بود و به جای آن بنای کوچک آجری ساخته شده است که اجازه تخریب آن را در طرح جدید داریم.
از بنای قدیمی فقط ایوانی باقی مانده که اکنون آشپزخانه مزار است و در روزهای خاصی خانومها در آنجا آش می‌پزند و تا حالا ثبت آثار باستانی نشده است.
البته هیئت امنا تحت نظر گروه عمران اداره اوقاف آقایان عاملی و قامتی طرح جامعی برای بنا ریخته‌اند که مهندسین از تهران آمده‌اند و نقشه‌های مربوطه را طراحی کرده‌اند.
– خوب از همین‌ جا وارد بحث فعالیت هیئت امنا شویم بهتر است. لطفاً از طرحهای اجرا شده و یا در حال اجرای مزار توضیح مختصری بدهید:
– بله: مهمترین طرح ساخت فضای جدید مزار پیرکله است که به چهار قسمت تقسیم شده است. بقعه، فضای سبز، پارکینگ و شهربازی که فعلاً فقط دور تا دور آن را نهال‌کاری کرده‌ایم.
ـ دوم مسأله آب‌ و برق مزار است، در سال ۸۴ برای برق‌کشی اقدام کردیم. یک میلیون و ۷۵۰ هزار تومان هزینه شد و برق را به مزار رساندیم. اکنون فقط سیم‌کشی داخلی باقی مانده که به علت مشکلات مالی مدتی است متوقف شده.
ـ سال گذشته مجوزی هم از اداره آب و فاضلاب گرفته شد و اکنون نیازمند پمپ آب هستیم.
ـ اگر بتوانیم بولوار ۴۵ متری نوغاب را ادامه بدهیم تا مزار پیرکله و از آنجا هم ادامه بدهیم تا فلکه بهاباد که ارتباط بین روستاها و مزار کامل شود. در مورد این طرح با شهردار صحبت کرده‌ایم.
ـ طرح دیگری داریم برای ساخت واحدهای مسکونی در زمین‌های موقوفه برای جوانان نوغاب به وسیله خودشان یا به وسیله اوقاف که فعلاً مکاتباتی برای تبدیل کاربردی زراعی به مسکونی هستیم.
ـ با توجه به درآمد موقوفات چقدر اجرای این طرح‌ها را عملی می‌بینید و اداره اوقاف در این مورد چقدر کمک مالی کرده است؟
اول اینکه اداره اوقاف هیچ کمک مالی به ما نکرده است. فقط ما یک وام یک میلیونی از اداره گرفته‌ایم که هنوز قسط ‌هایش تمام نشده است.
در مورد اجاره موقوفات، ما از مستأجرین خواستیم طبق عرف محل اجاره‌ها را بالا ببرند. و آن را از سالی ۳۰۰ هزار تومان به حدود یک میلیون و چهارصد هزار تومان رساندیم.
این مبلغ شامل اجاره ۳۴۰ فنجان آب هر کدام ۲۵۰۰ تومان، و ۲ قطعه از اراضی که اکنون دایر است بدست می‌آید.
ـ یک قطعه در حدود ۵/۳ هکتار در بلوار ۴۵ متری از بین رفته است و هنوز شهرداری عوضی به مزار پیرکله نداده است.
ـ یک قطعه هم داخل واحدهای مسکونی و مدرسه …. قرار گرفته که اداره آموزش و پرورش اجاره آن را می‌پردازد.
۵۴ هزار متر هم برای طرح مسکن جوانان است که قبلاً عرض شد.
ـ با توجه به درآمد کم مزار و عدم کمک اداره اوقاف لطفاً از مخارج انجام شد و مبالغی که باید برای اج
رای طرح‌های بعدی مصرف شود. اطلاعات دقیقی اگر دارید بفرمایید.
ـ طرح برق‌رسانی که زیربنای طرح‌های دیگر هم هست. طبق تخمین آقای نجفی مسئول سیم‌کشی بنا ۷۰۰ هزار تومان دیگر خرج دارد تا تکمیل شود. که البته من همین‌جا قول می‌دهم تا قبل از محرم چراغ مزار را روشن کنم.
ـ برای طرح آب‌رسانی خرید یک پمپ است که ۲۴۰ هزار تومان هزینه لازم دارد.
ـ طرح اصلی که بازسازی بنا است و نقشه آن نیز تهیه شد بودجه‌ای حداقل ۲۰ میلیون برای آغاز کار می‌خواهد.
ـ آیا کمک‌های مردمی اهالی نوغاب برای اجرای طرحها راه گشا نیست؟
ـ کمک‌های اهالی بسیار اندک بوده است و آن هم دلیل موجهی دارد.
اول اینکه در خیّر بودن مردم نوغاب شکی نیست. بنده یادم هست که همین مدارس نوغاب با کمک‌های میلیونی اهالی ساخته شد. از طرفی هم یک کارهایی باید انجام گیرد تا بعد مردم جذب شوند.
چون این مزار موقوفه دارد و چندین سال متروکه بوده است، مردم زیاد توجه نمی‌کنند. ان‌شاء‌الله تا ۲۰ روز دیگر که برق روشن شود. مردم هم راضی خواهند شد و کمک‌های مردمی هم سرازیر می‌شود.

ـ آستان قدس رضوی سابقه بسیار مثبتی در ساخت بناهای مذهبی دارد. مثلاً امامزاده طبس یا بارگاه مرحوم مدرس در کاشمر که رضایت اهالی آن اماکن را جلب نموده است. به نظر شما بهتر نیست مزار پیرکله از طریق آستای قدس رضوی اقدام کند؟
مزار پیرکله اکنون تحت نظر اداره اوقاف است. ولی وقفیات بسیاری برای امام رضا نیز داشته است.
درآمد خود مزار کافی نیست و اداره اوقاف هم نمی‌تواند کمک کند. به نظر ما اگر زیر نظر آستان قدس برود بهتر است.
– بله اگر تقاضای مردم باشد و درخواست رسمی داده شود. قطعاً آستان قدس هم اقدام خواهد کرد. خیلی مکان‌ها بوده که آستان قدس آباد کرده است.
ـ به نظر شما برای رسیدن به این هدف چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
ـ محرک اولیه علما هستند. علما باید تبلیغ کنند و مزار پیرکله را آن جوری که هست به مردم بشناسانند. با توجه به اینکه هیئت امنای جدید اختلافات بین علما و عده‌ای از جوانان که قبلاً به دنبال آبادی این مزار بوده‌اند برطرف کرده. الان مشکل مبنایی وجود ندارد و باید مزار دوباره مثل زمان قدیم و دوران کودکی ما آباد شود.
هیئت‌های مذهبی بیایند. مراسم عزاداری برپا شود و این مکان که قدیمی‌ترین محل نوغاب است دوباره احیا شود تا خیر و برکت پیرکله در زندگی همه اهالی وارد شود.
– انشاالله. ما هم امیدواریم که مزار پیر کله به خواست خدا آباد بشود.با تشکر از شما و آرزوی موفقیت شما در این مسیر