نقدی بر هزارتوی گنابادنیوز

۲- سرویس دهنده و فضای وب: [۲]
در ابتدای کار، GonabadNews در قالب یک وبلاگ از سیستم MihanBlog خدمات دریافت می کرد. سرویس میهن بلاگ در زمان شروع به کار این وبلاگ سرویس دهنده مناسبی هم از نظر امنیت و هم از نظر امکانات بود. اما متأسفانه مشکلی که برای این سرویس دهنده بوجود آمد، قسمتی از زحمات متصدیان را بر باد داد. پس از آن وبلاگ با نصب سیستم IranNuke و اجاره فضا به سایت ارتقا یافت. مسلما پرداخت هزینه فضای وب -خصوصا سرویس دهنده های کلاس ۱ و معتبر – برای یک پایگاه اینترنتی تازه تأسیس که هیچ منبع درآمدی برای صرف در حوزه فرهنگی ندارد، بار سنگینی را بر دوش گردانندگان آن می گذارد. به خصوص که خود مؤسسان نیز دانشجو بوده و درآمدی برای پرداخت این گونه هزینه ها نداشته اند.
اما از ابتدای سال دوم، سرویس دهنده این وبسایت همواره با مشکلاتی مواجه بوده است. مشکلاتی نظیر خاموشی، مشکلات امنیتی و نفوذ به سرور، تروجان ها و ریزبرنامه های مخرب ،افزیش بار و OverLoad ، محدودیت پهنای باند و تجاوز از میزان مجاز و … . به گونه ای که بارها برای این سایت ایجاد مشکل نموده و گاها میزان برپایی [۳]  سرور سایت در هفته از ۸۰% نیز کمتر شده است. این مشکلات سرویس دهنده منجر به این شد که دفعات زیادی این سایت به حالت تعلیق درآمده و مسدود [۴] شود. اخیرا نیز پیامی مبنی بر هک شدن سایت در صفحات پایگاه قرار گرفت که ناشی از امنیت پایین سرویس دهنده سایت است.
قسمتی از مشکلات نیز به خاطر پیکربندی نادرست سرویس دهنده ها در شهرستان گناباد بوده است. مشکلات DNS Server شرکت های ارائه دهنده سرویس اینترنت (ISP) مدتها باعث می شد این پایگاه در شهرستان گناباد از طریق سرویس دهنده های مذکور قابل دریافت نباشد. متأسفانه به علت عدم تخصص کافی مدیران این شرکت ها در پیکربندی و رفع مشکلات مربوط به سرویس دهنده و عدم جذب نیروی متخصص بومی، تا انجام عملیات رفع عیب از جانب متخصصین غیر بومی مدتی طول می کشید که بعضا این زمان تا یک ماه نیز به درازا می کشید.

این گونه مشکلات باعث دلسردی بازدیدکننده، کاهش ارزش و اعتبار سایت و کاهش رتبه در موتورهای جستجو می گردد. لذا تعویض سرویس دهنده و انتقال به یک سرور معتبر یک نیاز اساسی برای این سایت به شمار می آید. خصوصا که اکنون این سایت با داشتن مخاطب بالا قادر است بخشی از هزینه های خود را از محل درآمد حاصل از تبلیغات تأمین نماید.

۳- سیستم مدیریت محتوای سایت [۵] :
این پایگاه در ابتدای ارتقا به سایت از سیستمی مبتنی بر PHP Nuke بهره می گرفت. سیستم موردنظر از امکانات نسبتا مناسبی نظیر گالری، پیوندها [۶]، صفحات شخصی کاربران[۷]، انجمن های گفتگو [۸] و … برخوردار بود. اما از نظر امنیتی دارای مشکلات عدیده ای بوده و خصوصا دستکاری هایی که برای هماهنگ سازی با سایر امکانات، ترجمه و بومی سازی [۹] در این سیستم صورت گرفته بود، اشکالات جدیدی را علاوه بر ضعف های امنیتی سیستم اصلی در آن بوجود آورده بود. همچنین اشتباهات کاربری که از سوی گردانندگان و متصدیان گاها در سایت مشاهده می شد، بر این مشکلات دامن زده بود. مشکلاتی نظیر مشکل لینک ها از سوی کاربران، نفوذپذیری از نظر ارسال هرزنامه ها و پیغام های ناخواسته [۱۰] ، و سایر مشکلات امنیتی از ایرادات سیستم قبلی به شمار می رفت. پس از آن سیستم به صورت آزمایشی توسط Movable Type که یک سیستم مدیریت وبلاگ است راه اندازی و بعد از طی مرحله آزمایشی به کار خود ادامه داد.
MovabeType یک سیستم مبتنی بر CGI است. با وجود زبان قدرمتند،
امن و سریع PHP و هماهنگی آن با بستر NET. که بزودی صورت خواهد پذیرفت و چارچوب [۱۱] CakePHP و سایر فناوری های نوین برنامه نویسی تحت وب، CGI به تدریج ارزش خود را از دست داده و تقریبا می توان آن را از رده خارج تلقی کرد. علاوه بر این اجرا و تفسیر کدهای CGI بار بیشتری را نسبت به PHP بر سرور وارد کرده و بالاخص برنامه های افزودنی [۱۲] و بسته های توسعه [۱۳] سیستم MovableType به شدت بر عملکرد سرویس دهنده تأثیر گذاشته و پردازش آنها بار سنگینی را بر سرویس دهنده تحمیل می نماید.
همچنین امکانات و بسته های توسعه فارسی برای سیستم MT بسیار کم بوده و یا از نظر امنیتی در سطح پایینی قرار دارند. اشکالات برنامه نویسی و اجرایی نیز در برخی از افزونه های MT نظیر سیستم یادداشت، عضویت و … مشاهده می شود. به طور مثال ارسال یادداشت از سوی بازدیدکنندگان در ذیل مطالب، با مشکلاتی مواجه بوده است.

۴- طراحی، توسعه و پیاده سازی [۱۴]

۴-۱– قالب [۱۵] :
پایگاه خبری شهرستان گناباد چه در زمان استفاده از IranNuke و چه در حال حاضر، در طراحی از قالب های آماده برای سیستم های موردنظر بهره گرفته است. البته این مورد را نمی توان نقصی برای وبسایت دانست چرا که اگرچه این قالب ها برای کسانی که با اینترنت و وبسایت های فراوانی که از این قالب ها استفاده می کنند سروکار دارند، تکراری به نظر می رسد، اما برای قشر اصلی مخاطبان یعنی شهروندان شهرستان گناباد قالبی تکراری و خسته کننده نیست.
البته یکی از نواقص قالب و ریخت کلی سایت، حجم بالای صفحه (حدود ۱۰۰ کیلوبایت برای خود صفحه و بیش از ۳۰۰ کیلوبایت همراه با عکسها و سایر فایلها) بوده که علاوه بر اینکه زمان بارگزاری صفحه را افزایش می دهد، از نظر روانشناسی وب نوعی ذهنیت منفی و حالت ناخوشایندی در ذهن بازدیدکننده القا می کند. خصوصا که محدودیت های سرور و سرعت پایین تفسیر کدهای CGI از سمت سرور و گاها سرعت پایین انتقال داده [۱۶] به این مشکل دامن زده است.
همچنین ناحیه ناخودآگاه ذهن کاربر در مرور صفحه اول، احساس نوعی تنگی در قسمت وسط صفحه (محل قرارگیری خلاصه خبر) می کند. تنگی این قسمت به خاطر وجود ستون هایی در اطراف هست که در صورتیکه آمار تجزیه و تحلیل گردد، مشخص می شود که عملا کاربرد زیادی نداشته و حتی در صورت کاربرد، با داشتن ناوبری صحیح می توان آن را به سایر صفحات انتقال داد تا حجم صفحه اول نیز کاهش یابد.

۴-۲– گرافیک و جلوه های بصری [۱۷]:
پایگاه خبری شهرستان گناباد، اگرچه از نظر ترکیب رنگ، از رنگ های گوناگون و عکس های با کیفیت در قالب بهره نمی گیرد و جلوه های بصری و افزودنی های چند رسانه ای پویا [۱۸] در آن نقشی ندارد، اما نمی توان این مورد را نقصی برای آن بر شمرد.
معیار مهمی که در طراحی وب باید به آن توجه داشت، حجم پایین در عین حال حداقل افت کیفیت است. البته مزین کردن سایت به طرح های گرافیکی ، یا کم کردن حجم صفحات، هیچ کدام کار چندان سختی نیست. آنچه یک طراح زبده را از سایرین متمایز می سازد، جمع بین این دو یعنی حجم کم و حفظ زیبایی است.
همچنین باید توجه داشت که این سایت، یک پایگاه خبری بوده و آنچه بازدیدکنندگان به دنبال آن هستند، خبر و محتوا است نه عکس و افکت های زیبا. بنابراین آنچه در طراحی این گونه سایت ها بیشتر مدنظر است، سادگی و حجم پایین است. با نگاهی کوتاه به سایت های خبرگزاری ها (نظیر الف ) و سایت های خبری شهرستان (نظیر همین سایت و سایت گناپا [۱۹] )می توان این مهم را دریافت.
ذکر این نکته نیز الزامی است که بازدیدکنندگان، مدتی طول می کشد تا با سیستم و روال یک سایت خبری آشنا شده و با آن خو بگیرند. تغییرهای فصلی و مداوم در قالب اگرچه باعث تنوع و رفع خشکی می گردد، اما تأثیرات منفی نیز می تواند در وضعیت بازدید و کار با سیستم داشته باشد. (خصوصا با توجه به محدودیتی که در مورد بعد به آن اشاره می شود)
اما هر از گاهی تغییرات جزئی و افزودن امکانات جدید یا تغییرات کوچک در قالب، به طوری که برای بازدیدکنندگان ثابت سایت مشخص باشد، علاوه بر اینکه عیب ذکر شده را ندارد، باعث ایجاد تنوع شده و بازدیدکننده را با این ایجاد این تصور که چه تغییری به تازگی صورت گرفته است، به سمت خود می کشاند.