سفال مند گناباد با ۵ هزار سال قدمت
سفال «مند» از پنج هزار سال قبل در روستایی با همین نام در فاصله سه کیلومتری مرکز شهرستان گناباد واقع در جنوب خراسان رضوی تولید میشود.
سفال مند گناباد که از ظرفیتهای مهم صنایع دستی و گردشگری این شهرستان است این روزها با استقبال بسیار چشمگیر مسافران نوروزی مواجه بوده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گناباد خاطرنشان کرد: این هنر چند هزار ساله امسال مورد توجه بیشتر گردشگران نوروزی قرار گرفته است.
حمیدرضا محمودی قوژدی بیان کرد: تولید سفال در این روستا از ظرفیتهای مهم صنایع دستی و گردشگری این شهرستان محسوب میشود و در جذب گردشگر نقش مهمی دارد.
وی با تأکید بر اینکه باید از این پتانسیل برای رونق اقتصادی و اشتغال بیشتر بهره گرفت، اظهار کرد: قرار داشتن گناباد در کریدور ارتباطی منطقه و نقطه ورودی زائران امام رضا (ع) و مسافران از خراسان جنوبی و شهرها و مناطق جنوبی کشور به خراسان رضوی و مشهد موجب شده که سفال شهرستان مورد توجه گردشگران و مسافران قرار گیرد.
سفال مند گناباد مورد توجه گردشگران
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گناباد اذعان کرد: امسال سفال مند گناباد مورد توجه گردشگران نوروزی قرار گرفته و روزانه افزایش ۱۴ درصدی فروش را تجربه میکنند.
وی با بیان اینکه مند گناباد یکی از هشت منطقه سفال خیز کشور و دارای قدمتی حدود ۵ هزار سال است، خاطرنشان کرد: تداوم و استمرار هنر ۵ هزار ساله منطقه گناباد به استناد کاوشهای باستانشناسی در محوطه تاریخی تپه «اروک» و کشف نو سفالینه اروک بر اهمیت سفال منطقه صحه میگذارد.
محمودی قوژدی گفت: روستای مند شهرستان گناباد به عنوان روستای ملی صنایع دستی در رشته سفالگری در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، مهمترین هدف از این اقدام حمایت از صنعت سفالگری و شناخته شدن و حمایت بیشتر از هنرمندان این روستاست.
وی اظهار کرد: با توجه به پیگیریهای مجدانه برای ثبت روستای مند به عنوان روستای ملی صنایع دستی _ روستای سفال و معرفی این روستا اکنون شاهد استقبال بینظیر گردشگران نوروزی از این هنر اصیل منطقه شده است.
مهمترین مشخصه سفال مند
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گناباد در ادامه گفت: مهمترین مشخصه سفال مند عناصر تزئینی برگرفته از طبیعت در چهار گروه انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی است.
وی با بیان اینکه نقش ماهی که زینت بخش اکثر سفالهای مند گناباد است جایگاه والایی در روایات اسطورهای دارد، تصریح کرد: نقوش دیگر زینت بخش سفال مند که هر یک به مقتضای حضور آن در قلمرو اسطوره و فرهنگ کهن ایران قابل تعبیر و تفسیر است شامل خورشید، پرنده، پروانه، بته جقه، گل و مرغ، گل و پروانه، گل و برگ، گل کدو، کتیبه، ابر و گل، گنجی، اسلیمی، گل گرد و خونهکشی میشود.
محمودی قوژدی مرغ، ماهی، خورشیدخانم و درخت زندگی را از نقوشی که بر روی سفال مند گناباد کشیده میشود، عنوان و اظهار کرد: سفال مند گناباد با سفال میبد، لالجین و… بسیار متفاوت است.
سفال مند، از منحصربه فردترین سفالینههای کشور
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گناباد در ادامه برای حمایت مؤثر از فعالان صنایع دستی شهرستان گناباد، تهیه اطلس جامع صنایع دستی این منطقه ضروری دانست و گفت: حدود ۲۰۰ هنرمند گنابادی در ۱۵ کارگاه تولید صنایع دستی فعالیت دارند که محصولات تولیدی آنان در ۳۰ فروشگاه صنایع دستی در معرض مشاهده و فروش قرار میگیرد که از این تعداد ۳۰ کارگاه و فروشگاه مربوط به تولید و فروش سفال است.
وی گفت: سفالگری از صنایع دستی و هنرهای اصیل کشور است که با گذشت هزاران سال از عمر آن، در برخی مناطق مانند گناباد نه تنها به فراموشی سپرده نشده است بلکه همچنان به عنوان نمادی از هویت، خلاقیت و سختکوشی مردم این منطقه نقش داشته و جلوهگری میکند.
محمودی قوژدی خاطرنشان کرد: سفال مند این شهرستان، از منحصربه فردترین سفالینههای کشور است که نشان از اصالت فرهنگی و تمدن کهن خراسان دارد.
وی بیان کرد: در نوع و نقش سفالهای روستای «مند» گناباد نوعی همبستگی فرهنگی و هنری با سفالهای مناطقی چون میبد یزد و اصطهبان فارس نیز مشاهده میشود.
۹۹ درصد نقاشان روی سفال بانوان هستند
وی در ادامه با بیان اینکه ۹۹ درصد نقاشان روی سفال بانوان هستند، اظهار کرد: هنرمندان شهرستان بر اساس نیاز بازار تولید میکنند. به این دلیل که این محصول جنبه تزئینی ندارد، بسیاری از مشتریان سفال گناباد مردم منطقه هستند.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گناباد هم بر این باور است که فروش سنتی و توجه ناکافی به بازاریابی و عرضه محصولات به صورت برخط از مشکلات مهم صنایع دستی این شهرستان و به ویژه در رشته سفالگری است.
محمودی قوژدی گفت: بازاریابی و استفاده از روشهای نوین در فروش محصولات تولیدی از ضرورتهای مهم صنایع دستی شهرستان گناباد است.
وی اظهار کرد: به دلیل نداشتن بسته بندی، سفال تولیدی گناباد با قیمتهای بسیار نازل در بازار به فروش میرسد. در صورتی که با رفع این معضل، صرفه اقتصادی برای فعالان این بخش افزایش مییابد.
گناباد با دارا بودن ۱۸۱ اثر در فهرست آثار ملی ایران و دارا بودن هنرهای اصیل صنایع دستی و جاذبههای متعدد گردشگری در فاصله ۲۷۷ کیلومتری از مشهد مقدس است.